Bracton: Thorne Edition: Latin. Volume 3, Page 90

Harvard Law School Library

Bracton Online -- Latin

Volume 3, Page 90

Next

Go to Volume: Page:

[001] sui. Et eodem modo de villenagio quod tenet, potest villenagium
[002] derelinquere sicut alius liber. Eodem modo si dominus ei manumisso²⁴
[003] faciat conventionem, habeat erga dominum suum actionem ex conventione.
[004] Si autem servo donationem fecerit sine manumissione de aliqua
[005] terra tenenda per liberum servitium, talis donatio sive concessio non
[006] mutat statum servilem, quia personæ liberæ villenagium nihil aufert
[007] libertatis, nec liberum tenementum villano nihil²⁵ confert libertatis. Si
[008] autem dominus ita dederit sine manumissione servo et heredibus suis tenendum
[009] libere, præsumi poterit de hoc quod servum voluit esse liberum,
[010] cum aliter servus heredes habere non possit nisi cum libertate, et ita contra
[011] dominum excipientem de villenagio competit ei replicatio. Si autem cuicumque
[012] in potestate alicuius existenti vel extra, sive exceptionem habeat
[013] perpetuam vel privilegium, a quocumque opponatur domino vel alio
[014] quocumque feoffatore vel extraneo cuius non interfuit vel alio quocumque,
[015] et querens replicare noluerit contra tenentem, sed simpliciter dicat quod
[016] liber sit et inde ponat se²⁶ super iuratam, et alius affirmet quod non et
[017] inde se ponat similiter super iuratam, absque alia probatione producenda
[018] per parentes vel alio modo, cum sic agatur de consensu partium²⁷ cadit
[019] assisa, nec est capienda ut assisa sed vertitur in iuratam, et fiat sacramentum
[020] ita quod veritatem dicent de iis quæ ab eis exigentur ex parte
[021] domini regis, quia non est actum in hoc casu principaliter de disseisina,
[022] f.193] utrum disseisitus fuerit vel non, sed an talis sit vel talis, scilicet
[023] liber vel servus, et sic nulla erit ibi convictio¹ propter consensum, nec
[024] huiusmodi exceptio tangit assisam cum faciant sibi iuratam quasi iudicem
[025] de consensu de statu: ut si dicant iuratores quod servus sit, nihil capiet
[026] per assisam. Si autem liber, tunc primo procedat² assisa utrum disseisitus
[027] fuerit vel non, dum tamen eis prædicatur quod in hoc casu ad alium
[028] remedium non habebunt³ regressum, et ita per hoc terminabitur negotium
[029] quoad statum, et nulli eorum quantum ad exceptionem vel responsionem
[030] præiudicabitur si postmodum de causa status agatur inter tales. Quia si
[031] iurata dicat simpliciter quod querens villanus sit, non erit propter hoc
[032] domino liberandus nec ad villanum convictus⁴ si fuerit extra potestatem,
[033] sed alia actione opus erit per breve de nativis, quia per iuratam istam
[034] nihil aliud agitur nisi quod a querela repellatur. Et si sub potestate domini
[035] fuerit constitutus ut servus et iurata dicat ipsum esse liberum, quamvis
[036] recuperet per assisam, tamen corpus non liberatur a manibus dominorum
[037] antequam per aliud breve se probet esse liberu, quia exceptio villenagii

Notes

24. manumissionem, OB, MA, MB, CM.

25. aliquid, V, Y.

26. Om., LA, MC.

27. Om., OB, MA, MB, CM.

1. coniunctio, MSS. var.

2. procedet, OA, CE, Y, MA.

3. habuerint, OB, MB, CM; habuerit, MA; habebit, CE.

4. coniunctus, OB, MB, CM.