[001] assisam tulerit contra feoffatum, respondere poterit ad assisam quod licet [002] feoffator aliquando seisitus esset, tamen desiit possidere per donationem, [003] et ubi a possessione recessit omnino tam corpore quam animo. Corpore [004] tam proprio quam alieno quasi nullo nomine suo in possessione relicto. [005] Item excipere poterit contra intrusores et disseisitores si contra verum [006] dominum petant per assisam, si post intrusionem vel disseisinam eiecti [007] fuerint, quod nullam seisinam habuerunt39 pacificam quia ipse verus [008] dominus eos recenter eiecit post intrusionem et disseisinam, ut supra de [009] hac materia plenius. Item excipere poterit tenens contra querentem in uno [010] genere disseisinæ, ubi scilicet aliquis tenet et alius uti velit in tenemento [011] suo contra voluntatem suam, ut si ille de quo queritur quod uti sic velit [012] dicat quod tenens non40 sic libere teneat, quia ille usus est in tenemento [013] et ius habet pascendi vel aliam servitutem ex longo usu vel ex iusta causa [014] constitutionis41 servitutis, ad quod42 si tenens replicaverit et dicat tenementum [015] suum esse liberum et quod nullam debeat vicino servitutem, hoc per [016] assisam in modum iuratæ captam de consensu partium declarabitur. Item [017] excipi poterit contra assisam et querentem quod licet aliquando esset [018] disseisina et disseisitus, ipse nunc est in seisina libera et pacifica. Sed tunc [019] refert utrum talis ante impetrationem vel post. Item utrum seisinam [020] f.207] propriam ante impetrationem vel post sibi viribus post tempus [021] usurpaverit, vel gratis oblatam receperit. Si autem post disseisinam et [022] ante impetrationem non statim et recenter seisinam sibi usurpaverit, in [023] misericordia erit non solum pro usurpatione et disseisina sed etiam pro [024] falso clamore, quia post usurpationem nulla subfuit causa impetrandi, et [025] tenens1 nihilominus pro2 disseisina.3 Et eodem modo fiet si post impetrationem [026] et prosecutionem seisinam suam gratis oblatam receperit, scilicet [027] quod ipse in misericordia pro falso clamore si fuerit prosecutus, et alius [028] pro disseisina. Si autem ante impetrationem hoc fecerit, tunc si postea [029] impetraverit et uti voluerit, sit in misericordia pro falso clamore, vel si [030] se retraxerit, quia non est prosecutus.
Item de hoc quod dicit de libero tenemento, exceptio contra.
[032] DATUR etiam exceptio tenenti contra querentem ex4 libero tenemento. [033] Continetur enim in brevi quod talis iniuste et sine iudicio disseisivit talem [034] de libero tenemento suo. Videndum est igitur imprimis de generibus tenementorum, [035] et cui competat exceptio de libero et cui non. Et sciendum [036] quod liberum tenementum est id quod quis tenet sibi et heredibus suis [037] in feodo et hereditate, vel in feodo tantum sibi et heredibus suis. Item [038] ut liberum tenementum, sicut ad vitam tantum vel eodem modo ad tempus