Bracton: Thorne Edition: Latin. Volume 2, Page 85

Harvard Law School Library

Bracton Online -- Latin

Volume 2, Page 85

Next

Go to Volume: Page:

[001] sione et libertate præcedente vel sine, et tunc utrum³⁰ sibi tantum, vel sibi
[002] et heredibus suis. Si autem a domino sub cuius potestate fuerit,³¹ et præcesserit
[003] libertas cum manumissione, valet donatio, ac si facta esset cuilibet
[004] alii de populo, sive hoc fiat cum carta vel sine, dum tamen homagium
[005] intervenerit. Non tamen nocet si interveniat utrumque, quia quamvis dica-
[006] f.24b] tur quod servus liberum tenementum habere non possit, tamen
[007] defenditur in possessione, ut si feoffator suus et dominus petat et habeat
[008] prima facie actionem, servus habet contra actionem domini sui competentem
[009] exceptionem: et si dominus eum eiecerit contra factum suum, et cum
[010] servus petat dominus excipiat de servitute, servus habet competentem
[011] replicationem de facto domini. Item si in carta contineatur etiam sine
[012] manumissione expressa, habendum et tenendum libere, quiete et pacifice,
[013] sibi et heredibus suis, licet homagium non intervenerit, innuitur per huiusmodi
[014] verba et vehementer præsumitur quod donator voluit eum³² esse liberum
[015] cui donatum est. Si autem in carta hoc tantum³³ contineatur, habendum
[016] et tenendum tali, cum sit servus, per liberum servitium, huiusmodi
[017] verba non faciunt servum liberum nec dant ei liberum tenementum. Est
[018] enim longe aliud tenere libere, et aliud per liberum servitium, quia quamvis
[019] quis teneat per liberum servitium, non tamen propter hoc tenet libere, quia
[020] tenementum quod conceditur villano tenendum per liberum servitium non
[021] facit villanum liberum nisi teneat libere, non magis quam villenagium facit
[022] liberum hominem villanum si liber homo teneat per villanas consuetudines,
[023] quia tenementum nihil confert nec detrahit personæ, nisi præcedat, ut dictum
[024] est, homagium vel manumissio, vel quod tantundem valet de concessione
[025] domini, scilicet quod villanus libere teneat et quiete et³⁴ per liberum
[026] servitium, sibi et heredibus suis. Si autem hoc solum dicatur quod teneat
[027] per liberum servitium, si eiectus fuerit a quocumque non recuperat³⁵ per
[028] assisam³⁶ ut liberum tenementum, quia domino competit assisa et non villano.
[029] Sed³⁷ cum³⁸ dominus ipsum eiecerit, quæritur an contra dominum
[030] agere possit de conventione cum prima facie non habeat personam standi
[031] in iudicio, ad hoc quod dominus ei teneat conventionem. Videtur quod sic,
[032] propter factum domini sui, ut si agat de conventione et dominus excipiat
[033] de servitute, replicare poterit de facto domini sui, sicut supra dicitur de
[034] feoffamento. Nec debent³⁹ iura iuvare dominum contra voluntatem suam
[035] quia semel voluit conventionem, et quamvis damnum sentiat non tamen
[036] fit⁴⁰ ei iniuria. Et ex quo prudenter et scienter contraxit cum servo suo
[037] tacite renuntiavit exceptioni⁴¹ villenagii, nec poterit eum tueri ignorantia

Notes

30. si, MG, CM.

31. fuerint, MG, CM.

32. ipsum, OB, Y, MA; om., MB.

33. Om., OB, MA, MB.

34. Om., OB, MA, MB, Y, MG, CM.

35. recuperet, V, OB, MB, MA.

36. assisam novæ disseisinæ, V, CM; assisam novæ, MG.

37-38. si tamen, V, MG, CM.

39. deberent, LA, MC.

40. sit, OB, MA, MB.

41. exceptionem, V, MG.