Bracton: Thorne Edition: Latin. Volume 2, Page 307

Harvard Law School Library

Bracton Online -- Latin

Volume 2, Page 307

Next

Go to Volume: Page:

[001] quæstiones super dubiis quam querimoniæ super iniuriis, et qui ad dextram
[002] neque ad sinistram viæ propter prosperitatem terrenam vel adversitatis
[003] metum a tramite iustitiæ non declinent, sed iudicent populum dei in æquitate,
[004] ut dici possit de⁴ eis⁵ cum psalmista quod de vultu eorum iudicium
[005] prodiit æquitatis. Et considerent efficaciter quid oportuerit secundum necessitatem,
[006] quid expedierit secundum utilitatem, quid liceat secundum permissionem,⁶
[007] quid deceat secundum honestatem. Et tale iudicium diligit
[008] honor regis, cuius personam in iudicando repræsentant. Nulli autem iuris
[009] beneficium denegent, a nullo præmium petant ut prædictum est vel recipiant,
[010] ut quis ius suum libere prosequatur,⁷ ut causa viduæ ad eos libere
[011] ingrediatur, ut sint orphano et pupillo adiutores, ut nulli calumniam fieri
[012] patiantur, ut constitutiones eorum et edicta iuri et consuetudinibus approbatis
[013] et communi utilitati sint convenientia. Coram eis nullum deprimat
[014] adversariorum potentia, sed agat quilibet quod causa sua desiderat et se
[015] temperet ab iniuria, nec a liminibus iudiciorum iustorum avertat eos odium,
[016] favor, vel gratia, ut dici possit de eis, Iustus es, domine, et rectum iudicium
[017] tuum, etcetera. Item sapientes oportet esse eos qui iudicant ut honestatem
[018] iudicandi ab aliis non mendicent. Si quis autem minus sapiens et indoctus
[019] sedem iudicandi conscendere⁸ et honestatem iudicandi sibi præsumpserit,
[020] ex alto corruet⁹ quia volare satagit antequam pennas assumat, et qui tali
[021] potestatem iudicandi dederit perinde erit ac si gladium poneret in manum
[022] furientis. Item non solum oportet iudicantem esse sapientem immo potentem,
[023] iuxta illud Salomonis, Noli quærere fieri iudex nisi virtute valeas
[024] irrumpere¹⁰ iniquitates, ne forte extimescas¹¹ faciem potentis et ponas
[025] scandalum in agilitate tua.

De differentia iustitiariorum.

[027] ITEM iustitiariorum quidam sunt capitales, generales, perpetui et maiores
[028] a latere regis residentes, qui omnium aliorum corrigere tenentur iniurias et
[029] errores. Sunt etiam alii perpetui¹² certo loco residentes, sicut in banco,
[030] loquelas omnes de quibus habent warantum terminantes, qui omnes iurisdictionem
[031] habere incipiunt præstito sacramento. Item sunt alii itinerantes
[032] de loco in locum, sicut de comitatu in comitatum, quandoque ad omnia
[033] placita, quandoque ad quædam specialia, sicut ad assisas tantum et gaolas,
[034] et qui auctoritatem habere incipiunt sine sacramento cum breve domini
[035] regis receperint de waranto. Sunt etiam iustitiarii constituti ad quasdam
[036] assisas, duas vel tres vel plures, qui quidem perpetui non sunt quia expleto
[037] officio iurisdictionem amittunt.

Notes

4-5. Om., OB, MA, MB.

6. promissionem, OB, MA, MB, MG, V.

7. persequatur, OB, V.

8. ascendere, OB, MA, MG.

9. corruit, V, CM; corruere, OB; corrue, MA.

10. erumpere, V, OC.

11. extumescas, OA; contumescas, MG; tumescas, CM.

12. Om., OB, MA, MB, CE, CM, Y.