Bracton: Thorne Edition: Latin. Volume 2, Page 29

Harvard Law School Library

Bracton Online -- Latin

Volume 2, Page 29

Next

Go to Volume: Page:

DE PERSONIS

Quod omne ius pertinet vel ad personas, vel ad res, vel ad actiones.

[003] DICTUM est supra de iure naturali, gentium et civili, sed quia omne
[004] ius de quo tractare proponimus pertinet vel ad personas, vel ad res,
[005] vel ad actiones secundum leges et consuetudines Anglicanas, et³⁸ cum digniores
[006] sint³⁹ personæ, quarum causa statuta sunt omnia iura,⁴⁰ ideo de
[007] personis primo videamus et earum⁴¹ statu, qui varius est et diversus, et
[008] postmodum de iure personarum quod vertitur circa eas.

De prima divisione personarum.

[010] EST autem prima divisio personarum hæc et brevissima, quod omnes
[011] homines aut liberi sunt aut servi, id⁴² est,⁴³ omnis homo aut est liber, aut
[012] est servus, ut⁴⁴ ita resolvatur pluralis oratio⁴⁵ in singularem. Sed sic opponi
[013] poterit de ascripticio, ut videtur, quia vere liber est, licet quodam servitio
[014] sit astrictus. Et de eo brevis poterit esse solutio, quia ei qui liber est villenagium
[015] vel servitium nihil detrahit libertati[s],⁴⁶ habita tamen distinctione,
[016] utrum tales sint villani et tenuerint⁴⁷ in villano socagio de dominico domini
[017] regis, de quibus inferius tractabitur plenius. Item nec obstat quod dicitur
[018] de statuliberis,⁴⁸ quia quamvis servus fuerit in possessione libertatis, re
[019] vera servus est, quamvis se et sua aliquando defendere possit contra dominum
[020] suum, petentem ipsum ut⁴⁹ nativum suum, per exceptionem privilegii.
[021] Cum autem omnis homo sit liber vel servus, expedit videre quid sit libertas
[022] et quid servitus et⁵⁰ qualiter contingat servitus.⁵¹

Quid sit libertas.

[024] EST autem libertas naturalis facultas eius, quod cuique facere libet, nisi
[025] quod iure⁵² aut vi prohibetur. Sed secundum hoc videtur quod servi sint⁵³
[026] liberi, nam et ipsi liberam habent facultatem nisi vi aut iure prohibeantur.
[027] Sed definitur libertas eo⁵⁴ iure quo⁵⁵ prodita est, ex qua liberi vocantur.
[028] Licet enim servi⁵⁶ efficiantur⁵⁷ liberi, tamen quoad⁵⁸ ius gentium servi

Notes

38. Om., MG, CM, P.

39. sunt, P, HA.

40. Om., OB, MA, MB, Y.

41. eorum, OB, MB, OC, Y, MC.

42-43. et, MG, CM.

44. et, MG, CM.

45. omnino, V, CE.

46. libertati, OA, OB, OC, LA, MA, MB, MC, MG, CE, CM, P, Y, HA; libertatis, V.

47. tenuerunt, Y, P.

48. statu liberi, MB, MG, CM.

49. in, MG, P.

50-51. Om., OA, OB, MA, MB, CE, Y.

52. de iure, OB, MA, MB, CE, OC, P, MC.

53. sunt, OC, MA, MG, MB, CM, P, Y, HA.

54. eo quod, MG, CM.

55. Om., MG, CM.

58. ad, OA, CE, Y.

56-57. secundum efficientiam, MG, CM.