The Ames Foundation


PANORMITANUS CONTENTS

Niccolò de’ Tudeschi (Nicolaus de Tudeschis in Latin), 1386–1445, has been called “the last great canonist in the medieval tradition.”1 Like many of the medieval jurists, he was known in his own time by various sobriquets: ‘Abbas Siculus’ from his origins in Catania in Sicily and from the fact that he was abbot of Santa Maria de Maniaco in Messina (1425–1434), ‘Abbas modernus’ to distinguish him from Bernardus de Montemirato (‘Abbas antiquus’, c. 1225–1296) and perhaps also with a hint of irony, because it is unclear that Niccolò ever functioned as an abbot, and, finally, ‘Abbas Panormitanus’ or simply ‘Panormitanus’ from the fact that he was archbishop of Palermo from 1434 until his death of the plague in 1445.

1 Kenneth Pennington in Bio-Bibliographical Guide to Medieval and Early Modern Jurists.

Panormitanus entered the Benedictine order at a young age. He was sent north to study and is found lecturing in canon law at Bologna, Parma (1411–1418), Siena (1418 – c. 1430), Bologna, again (1430–1432), and probably at Florence. His chief claim to fame is a massive commentary on the Decretals of Gregory IX (the first and by far the longest part of the second part of the Corpus Iuris Canonici). He seems to have done a large part of the work while he was at Siena, but he also seems to have continually revised it.

It is that work, in the Venice edition of 1570–1571, that the Ames Foundation has had digitized from a copy in the possession of the Houghton Library. The four printed volumes also contain Panormitanus’s Consilia, which number over 200; six of the seven Quaestiones that are attributed to him; a work called Practica, which seems to be the Ordo iudiciarius that is sometimes ascribed to him, and a short commentary on the Clementine consitutions (the third part of the second part of the Corpus Iuris Canonici). These works are accompanied by repertoria and marginal commentary dating from the later fifteen and sixteenth centuries.

Panormitanus was active at the council of Basel, first on the papal side and then on the conciliar side. He did not depart with the papal party when the council broke into two in 1437. When his patron King Alfonso V of Aragon was reconciled with the pope in 1443, Panormitanus returned to Palermo, but died shortly thereafter. Whether his political thought would have followed that of Enea Silvio Piccolomini (later, Pope Pius II) back to the papal side, we cannot tell. His earlier works, which are featured here, seem to support papal monarchy.2 The work produced here also shows that Panormitanus’s contributions extended in to all areas of canon law. We might particularly note the extensive commentary on Book 2 of the Decretals, the part that concerns procedure.

2 For a recent account of Panormitanus’s life and works, on which the above is based, see Kenneth Pennington in Niccolò Tedeschi (Abbas Panormitanus) e i suoi commentaria in decretales, ed. Orazio Condorelli (Roma: Il Cigno Galileo Galilei, 2000) 9–36, also available at http://legalhistorysources.com/Canon%20Law/PANORMITANUS.html, last visited, 22 May 2017.

The copy that has been digitized is made publicly available online through this page. Hyperlinks in the following table of contents will bring you directly to the page in question.

The copy that we have photographed has some unusual features. In addition to containing the Practica, which have identified above as the Ordo iudiciarius sometimes ascribed to Panormitanus, it also contains two versions of X 1.7 through X 1.9. It is generally accepted that none of the commentary on X 1.7 through X 1.28 is by Panormintanus. Printers lacking such a commentary substituted that of Antonio de Butrio. Our two commentaries are not the same, but which is by Antonio and which is by another is a question that requires more work.

Houghton’s cataloguing may be found at HOLLIS no. 007169251 and HOLLIS no. 007169262. What appears below is more fulsome and gives a better sense of what is contained in the work.

The Foundation hopes in the near future to extend this ‘metadata’ to include the capitula commented upon in each section and a list of the consilia and quaestiones. There is a fold at the top of images 397 and 398 of volume 3 that makes a few words illegible. We hope to remedy that deficiency on these pages shortly.

 

Contents Abbatis Panormitani Commentarii, physical vol. 1 Fol. Seq.
Front cover   1
Free standing end page with ex libris   3
Free standing end page with description of book in Latin, Italian hand, dated 1753   6
[part 1] t.p. Commentaria primae partis in primum decretalium librum Venice 1571 [1r] 7
Dedication to [Saint] Carlo Borromeo, archbishop of Milan, by Leonardus a Lege 2r 9
Abbatis Panormitani in primam primi decr. libri partem commentaria: Proemium 2r[bis] 11
Proemium Gregorii 7v 20
X 1.1 De summa trinitate et fide catholica 13r 31
X 1.2 De constitutionibus 18r 41
X 1.3 De rescriptis 50v 106
X 1.4 De consuetudine 107v 220
X 1.5 De postulatione praelatorum 125r 255
X 1.6 De electione 137v 280
Misfoliated 19 [recte 193r] 391
Misfoliated 192 [recte 194r] 393
Misfoliated 19 [recte 197r] 399
Misfoliated 201 [recte 205r] 415
End of part 1 219v 444
Blank folio   445
     
[part 2] t.p. Secundae partis in primum decretalium librum Venice 1570 [1r] 447
X 1.7 De translatione episcopi 2r 449
X 1.8 De auctoritate et usu pallii 9r 463
X 1.9 De renunciatione 12r 469
X 1.7 De translatione episcopi 21v 488
X 1.8 De auctoritate et usu pallii 26r 496
X 1.9 De renunciatione 27v 500
Misfoliated 23 [recte 43r] 531
X 1.10 De supplenda negligentia praelatorum [43v] 532
X 1.11 De temporibus ordinationum 45v 536
Misfoliated 48 [recte 50r] 545
X 1.12 De scrutinio in ordine faciendo 53r 551
X 1.13 De ordinatis ab episcopo qui renunciavit episcopatui 54r 553
X 1.14 De aetate et qualitate et ordine 55r 555
X 1.15 De sacra unctione 63v 572
X 1.16 De sacramentis non iterandis 65v 576
X 1.17 De filiis presbyterorum ordinandis 67r 579
X 1.18 De servis non ordinandis 74r 593
X 1.19 De obligatis ad ratiocinia ordinandis 76v 598
X 1.20 De corpore vitiatis ordinandis 78v 602
X 1.21 De bigamis non ordinandis 80v 606
X 1.22 De clericis peregrinis 83v 612
Misfoliated 82 [recte 84r] 613
X 1.23 De officio archidiaconi 85r 615
X 1.24 De officio archipresbyteri 90r 625
X 1.25 De officio primicerii 91v 628
X 1.26 De officio sacristae 91v 628
X 1.27 De officio custodis 92r 629
X 1.28 De officio vicarii 92r 629
X 1.29 De officio et potestate iudicis delegati 94r 633
X 1.30 De officio legati 136v 718
X 1.31 De officio judicis ordinarii 142r 729
X 1.32 De officio judicis 159r 763
X 1.33 De majoritate et obedientia 160] 765
X 1.34 De treuga et pace - misfoliated 159 [recte 169r] 783
X 1.35 De pactis 170r 785
X 1.36 De transactionibus 173r 791
X 1.37 De postulando 178r 801
X 1.38 De procuratoribus 179v 804
X 1.39 De syndico 191r 827
X 1.40 De his quae vi metusve causa fiunt 192r 829
Misfoliated 198 [recte 194r] 833
X 1.41 De in integrum restitutione 198v 842
X 1.42 De alienatione judicii mutandi causa facta 212v 870
X 1.43 De arbitris 214v 874
End of part 2 230r 905
6 blank freestanding end pages   907
Back cover   920

 

Contents Abbatis Panormitani Commentarii, physical vol. 2 Fol. Seq.
Front cover   1
Free standing end page with ex libris   3
[part 3] t.p. Primae partis in secundum decretalium librum Venice 1571 [1r] 9
X 2.1 De judiciis 2r 11
X 2.2 De foro competenti 60r 127
X 2.3 De libelli oblatione 117r 241
X 2.4 De mutuis petitionibus 124v 256
X 2.5 De litis contestatione 130v 268
X 2.6 Ut lite non contestata non procedatur 134r 275
X 2.7 De juramento calumniae 155r 317
X 2.8 De dilationibus 167v 342
X 2.9 De feriis 174v 356
X 2.10 De ordine cognitionum 180v 368
X 2.11 De plus petitionibus 192r 391
X 2.12 De causa possessionis et proprietatis 194r 395
X 2.13 De restitutione spoliatorum 210r 427
X 2.14 De dolo et contumacia 247r 501
X 2.15 De eo qui mittitur in possessionem 271r 549
X 2.16 Ut lite pendente nihil innovetur 276v 560
X 2.17 De sequestratione possessionum et fructuum 282r 571
X 2.18 De confessis 287r 581
End of part 3 293r 593
Blank folio   595
     
[part 4] t.p. In secundam secundi decretalium libri partem Venice 1571 1r 597
X 2.19 De probationibus 2r 599
X 2.20 De testibus et attestationibus 42r 679
X 2.21 De testibus cogendis 109v 814
X 2.22 De fide instrumentorum 116r 827
X 2.23 De praesumptionibus 140r 875
X 2.24 De jurejurando 155r 905
End of part 4 210r 1015
     
[part 5] t.p.In tertiam secundi decretalium libri partem Venice 1571 [1r] 1017
X 2.25 De exceptionibus 2r 1019
Misfoliated 6 [recte 9r] 1033
X 2.26 De praescriptionibus 24v 1064
X 2.27 De sententia et re iudicata 58v 1132
X 2.28 De appellationibus 106v 1228
X 2.29 De clericis peregrinantibus 173v 1362
X 2.30 De confirmatione utili vel inutili 174v 1364
End of part 5 180r 1375
1 blank folio   1377
Back cover   1380

 

Contents Abbatis Panormitani Commentarii, physical vol. 3 Fol. Seq.
Front cover   1
Free standing end page with ex libris   3
[part 6] t.p. In tertium decretalium librum Venice 1571 [1r] 7
Praefatio 2r 9
X 3.1 De vita et honestate clericorum 2v 10
X 3.2 De cohabitatione clericorum et mulierum 12r 29
X 3.3 De clericis conjugatis 17r 39
X 3.4 De clericis non residentibus 21v 48
X 3.5 De praebendis et dignitatibus 30r 65
X 3.6 De clerico aegrotante vel debilitato 63v 132
X 3.7 De institutionibus 65v 136
X 3.8 De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis 70r 145
X 3.9 Ne sede vacante aliquid innovetur 82r 169
X 3.10 De his quae fiunt a praelato sine consensu capituli 83v 172
X 3.11 De his quae fiunt a maiori parte capituli 90r 185
X 3.13 De rebus ecclesiae alienandis vel non 93v 192
X 3.14 De precariis 99v 204
X 3.15 De commodato 101r 207
X 3.16 De deposito 102v 210
X 3.17 De emptione et venditione 104r 213
X 3.18 De locato et conducto 109v 224
X 3.19 De rerum permutatione 113r 231
X 3.20 De feudis 116v 238
X 3.21 De pignoribus 118r 241
X 3.22 De fideiussoribus 123r 251
X 3.23 De solutionibus 127r 259
X 3.24 De donationibus 130v 266
X 3.25 De peculio clericorum 137v 280
X 3.26 De testamentis 139v 284
X 3.27 De successionibus ab intestato 165r 335
X 3.28 De sepulturis 168r 341
X 3.29 De parochis 177v 360
X 3.30 De decimis 180r 365
X 3.31 De regularibus 195v 396
X 3.32 De conversione conjugatorum 207v 420
X 3.33 De conversione infidelium 217r 439
X 3.34 De voto 218v 442
X 3.35 De statu monachorum 225v 456
X 3.36 De religiosis domibus 231r 467
X 3.37 De capellis monachorum 235v 476
X 3.38 De jure patronatus 237v 480
X 3.39 De censibus 250v 506
X 3.40 De consecratione ecclesiae 260r 525
X 3.41 De celebratione missarum 263r 531
X 3.42 De baptismo 268v 542
X 3.43 De presbytero non baptizato 272r 549
X 3.44 De custodia eucharistiae 272v 550
X 3.45 De De reliquiis et veneratione sanctorum 273r 551
X 3.46 De observatione jejuniorum 273v 552
X 3.47 De purificatione post partum 275v 556
X 3.48 De ecclesiis aedificandis vel reparandis 276r 557
X 3.49 De immunitate ecclesiarum 279r 563
X 3.50 Ne clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant 296v 598
End of part 6 307v 620
1 blank folio   621
     
[part 7] t.p. In quartum et quintum Venice 1571 [1r] 623
X 4.1 De sponsalibus et matrimoniis 2r 625
X 4.2 De desponsatione impuberum 15v 652
X 4.3 De clandestina desponsatione 20v 662
X 4.4 De sponsa duorum 21v 664
X 4.5 De conditionibus appositis 22v 666
X 4.6 Qui clerici vel voventes matrimonium contrahere possunt 25v 672
X 4.7 De eo qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium 28r 677
X 4.8 De conjugio leprosorum 30v 682
X 4.9 De conjugio servorum 31v 684
X 4.10 De natis ex libero ventre 32v 686
X 4.11 De cognatione spirituali 33r 687
X 4.12 De cognatione legali 35v 692
X 4.13 De eo qui cognovit consanguineam uxoris suae 36v 693
X 4.14 De consanguinitate et affinitate 39r 699
X 4.15 De frigidis et maleficiatis 42v 706
X 4.16 De matrimonio contracto contra interdictum ecclesiae 46r 713
X 4.17 Qui filii sint legitimi 47r 715
X 4.18 Qui matrimonium accusare possunt 55r 731
X 4.19 De divortiis 57r 735
X 4.20 De donationibus inter virum et uxorem 60r 741
X 4.21 De secundis nuptiis 64r 750
X 5.1 De accusationibus 65v 752
X 5.2 De calumniatoribus 87r 795
X 5.3 De simonia 88r 797
X 5.4 Ne praelati vices suas vel ecclesias sub annuo censu concedant 107r 835
X 5.5 De magistris 108v 838
X 5.6 De judaeis 110v 842
X 5.7 De haereticis 115v 852
X 5.8 De schismaticis 121r 863
X 5.9 De apostatis 122r 865
X 5.10 De his qui filios occiderunt 123v 868
X 5.11 De infantibus et languidis expositis 124v 870
X 5.12 De homicidio voluntario vel casuali 124v 870
X 5.13 De torneamentis 133r 887
X 5.14 De clericis pugnantibus in duello 133v 888
X 5.15 De sagittariis 134v 890
X 5.16 De adulteriis et stupro 134v 890
X 5.17 De raptoribus 137r 896
X 5.18 De furtis 140v 902
X 5.19 De usuris 142v 906
X 5.20 De crimine falsi 151v 924
X 5.21 De sortilegiis 154v 930
X 5.22 De collusione detegenda 156r 933
X 5.23 De delictis puerorum 157v 936
X 5.24 De clerico venatore 158v 938
X 5.25 De clerico percussore 159r 939
X 5.26 De maledicis 160r 941
X 5.27 De clerico excommunicato 161r 943
X 5.28 De clerico non ordinato ministrante 165v 952
X 5.29 De clerico per saltum promoto 165v 952
X 5.30 De eo qui furtive ordinem suscepit 166r 953
X 5.31 De excessibus praelatorum et subditorum 167r 955
X 5.32 De novi operis nunciatione 174r 969
X 5.33 De privilegiis 176v 974
Misfoliated 174 [recte 184r] 989
X 5.34 De purgatione canonica 189r 999
X 5.35 De purgatione vulgari 195r 1011
X 5.36 De iniuriis 195v 1012
X 5.37 De poenis 198v 1018
X 5.38 De poenitentiis 203v 1028
X 5.39 De sententia excommunicationis 211r 1043
X 5.40 De verborum significatione 234v 1090
X 5.41 De regulis juris 245r 1111
End of part 7 247r 1115
2 blank folios   1117
Back cover   1122

 

Contents Abbatis Panormitani Commentarii, physical vol. 4 Fol. Seq.
Front Cover   1
Free standing end page with ex libris   3
[part 8] t.p. Repertorium Venice 1571 sig. [A1r] 9
Items beginning with 'A' sig. A2r 11
Items beginning with 'C' sig. [C1v] 42
Items beginning with 'E' sig. [F8v] 104
Items beginning with 'L' sig. [L3v] 174
Items beginning with 'N' sig. [N1v] 202
Items beginning with 'R' sig. [Q1v] 250
Items beinning with 'U/V' sig. [S7v] 294
Differentiae legum et canonum domini Guluani Bononiensis sig. [T5r] 305
End of part 8 sig. [T6r] 307
     
[part 9] t.p. Consilia, Tractatus, Quaestiones & Practica Venice 1571 [1r] 309
Consilia [prima pars] - Consilium 1 2r 311
Consilium 108 85v 478
End of Consilia [prima pars] 86v 480
Consilia [secunda pars] - Consilium 1 87r 481
Consilium 118 193v 694
End of Consilia [secunda pars] 194v 696
Quaestiones subtillissimae – Quaestio prima 195r 697
Quaestio sexta 227v 762
End of Quaestiones 232v 772
Repertorium in Consilia, Tractatus ac Quaestiones unfoliated 773
End of Repertorium unfoliated 791
Practica in omnibus fere curiis observari consueta – Proemium 1r 793
Capitulum 1 1v 794
Capitulum 31 27v 846
Repertorium in Practicam unfoliated 847
End of Repertorium in Practicam unfoliated 852
Blank folio   853
Capitulum 31 of Practica (cont’d) 28r 855
Capitulum 42 30r 859
End of Practica and of catalogued part 9 30v 860
Commentaria in Clementinas epistolas et earum glossas 1r 861
Misfoliated 13 [recte 11r] 881
End of Commentaria in Clementinas 44r 947
Repertorium in Clementinas unfoliated 949
End of Repertorium in Clementinas unfoliated 972
2 blank folios   973
Back cover   978

 

 

 


 

This page last updated 05/22/17. Contact Rosemary Spang with comments.
URL: http://www.law.harvard.edu /digital/Panormitanus/PanormitanusMetadata.html.
Copyright © 2017 The Ames Foundation. All rights reserved.